Zoeken

Contouren herziening stelsel gesubsidieerde rechtsbijstand


Via Kamerbrieven schetst de Minister voor Rechtsbescherming de contouren van een nieuw stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand.

Het kabinet kondigt in november 2018 aan de mogelijkheden te willen vergroten voor alle Nederlanders om in een zo vroeg mogelijk stadium tot een snelle, effectieve en laagdrempelige oplossing van hun problemen te komen. Daarom wil het kabinet het huidige stelsel voor rechtsbijstand veranderen.

De contouren van het nieuwe stelsel voor gesubsidieerde rechtsbijstand zijn: laagdrempeligere informatie en advies voor iedereen, meer triage aan de voorkant, meer grip op kosten en kwaliteit via rechtshulppakketten, nieuwe systematiek eigen bijdrage rechtzoekenden, betere vergoeding voor gewerkte uren.

Het kabinet is met de deskundigen en mensen in de praktijk aan de slag om een nieuw stelsel voor gesubsidieerde rechtsbijstand verder uit te werken en in te voeren.

Leeswijzer

Vanaf de aankondiging van het nieuwe stelsel heeft de Minister de Kamer via brieven op de hoogte gehouden van de voortgang. Hieronder staan eerst de brieven opgesomd. U kunt deze lezen door op de link te klikken. Vervolgens wordt per brief de context geschetst en zijn de bijlagen per brief weergegeven.

Brieven

Context en bijlagen

Contouren herziening stelsel, november 2018

Bijlage bij de brief:

Relevante context:

  • De Minister voor Rechtsbescherming heeft op 17 januari 2019 schriftelijke vragen beantwoord van de Vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid (VKC JenV) over de contourenbrief. Lees hier (pdf, 309 kB)
  • De contourenbrief vormde aanleiding voor een Algemeen Overleg (AO) van de Minister met de VKC JenV op 23 januari 2019. Lees hier het verslag (pdf, 160 kB)
  • Na het AO heeft de Minister schriftelijk een aantal vragen uit het AO van 23 januari beantwoord. Lees hier (pdf, 74 kB)
  • Die beantwoording vond plaats in de aanloop naar een vervolgoverleg op 31 januari 2019. Lees hier het verslag (pdf, 126 kB)
  • Naar aanleiding van het AO heeft de Kamer een aantal moties ingediend, waarover is gestemd. Lees hier (pdf, 199 kB)
  • Naast de Tweede Kamer heeft ook de Eerste Kamer vragen gesteld over de contourenbrief. Die vragen zijn gesteld op 20 mei 2019 en beantwoord door de Minister van Rechtsbescherming op 1 juli 2019. Lees hier (pdf, 179 kB)

Eerste voortgangsrapportage, juli 2019

Bijlagen bij de brief:

Relevante context:

  • Bij brief van 27 augustus 2019 heeft de Minister vragen beantwoord van de Eerste Kamer over het richtinggevend perspectief van de herziening rechtsbijstand. Lees hier (pdf, 42 kB)
  • Op 7 november heeft de Vaste Kamer Commissie van JenV in een Algemeen Overleg met de Minister gesproken, onder andere over de voortgangsbrief van 12 juli 2019. Lees hier het verslag (pdf, 171 kB)
  • Het werken aan een nieuw stelsel kost tijd. De tijd die het werken aan de transitie kost staat volgens het kabinet op gespannen voet met de financiële armslag die advocaten hebben om de overstap te maken. Vandaar dat het kabinet bij brief van 15 november 2019 een tijdelijke verhoging van het punttarief in de gesubsidieerde rechtsbijstand voor de jaren 2020 en 2021 aankondigt. Lees hier (pdf, 38 kB)
  • In het verlengd AO heeft de Tweede Kamer op 11 december 2019 moties ingediend. Lees hier (pdf, 154 kB)
  • Over die moties is vervolgens gestemd. Lees hier (pdf, 110 kB)

Tweede voortgangsrapportage, december 2019

Bijlagen bij de brief:

Relevante context:

  • Op 2 april 2020 heeft de Minister in een brief de Kamer geïnformeerd over een door Significant uitgevoerde externe validatie van de contourenbrief. Tevens licht de Minister de verdere aanpak toe en geef hij aan hoe hij de komende tijd de resultaten zal gaan verwerken. Lees hier (pdf, 1.4 MB)
  • Rapport Doorrekening modernisering stelsel rechtsbijstand. Lees hier (pdf, 1.4 MB)

Derde voorgangsrapportage, juni 2020

Bijlagen bij de brief:

Relevante context:

Vierde voortgangsrapportage, januari 2021

Bijlagen bij de brief:

Relevante context:

  • Op 25 januari 2021 stuurt de Minister een brief aan de Tweede Kamer over o.a. de stappen die de komende tijd worden gezet met betrekking tot de stelselvernieuwing rechtsbijstand. Lees hier (pdf, 43 kB)
  • De derde en vierde voortgangsrapportage rechtsbijstand stonden geagendeerd voor het Algemeen Overleg over de gesubsidieerde rechtsbijstand op 20 januari 2021. Lees hier het verslag (pdf, 140 kB)
  • Vervolgens is naar aanleiding van het Algemeen Overleg een Verslag (van een) Algemeen Overleg (VAO) georganiseerd. Dat korte plenaire debat vond plaats op 11 februari 2021. Lees hier het verslag (pdf, 239 kB)
  • En is gestemd over de in het VAO ingebrachte moties. Lees hier (pdf, 115 kB)
  • Verder is conform de toezegging van de Minister via een brief op een aantal punten nader uitleg gegeven:
    - Brief 24 februari 2021 over beroep op rechtsbijstand bezwaarprocedures Belastingdienst. Lees hier (pdf, 45 kB) 
    - Brief reactie op motie inzake herijking puntentoekenning in het personen- en familierecht. Lees hier (pdf, 49 kB)
  • Brief 10 mei 2021 reactie VSAN over de toeslagaffaire en zelfredzaamheid. Lees hier (pdf, 39 kB)
  • Op 26 mei 2021 is opnieuw een commissiedebat gehouden over de gesubsidieerde rechtsbijstand. Lees hier het verslag (pdf, 165 kB)
  • Aansluitend heeft op 26 mei 2021 een tweeminutendebat plaatsgevonden, waarin moties zijn ingediend. Lees hier (pdf, 230 kB)
  • Over de ingebrachte moties in dit debat is gestemd. Lees hier (pdf, 114 kB)

Vijfde voortgangsrapportage, juni 2021

Bijlagen bij de brief:

Zesde voortgangsrapportage, december 2021

Bijlage bij de brief:

Relevante context:

Zevende voortgangsrapportage, juli 2022

Bijlage bij de brief:

Achtste voortgangsrapportage, januari 2023

Bijlagen bij de brief:

  1. 8e voortgangsrapportage stelselvernieuwing rechtsbijstand juli-december 2022. 
    De rapportage geeft de stand van zaken weer van de pilots voor de vernieuwing rechtsbijstand en gaat in op de belangrijkste mijlpalen. Lees hier (pdf, 360 kB)
  2. Rapport 'Inzicht in pilots rechtsbijstand in het kader van de stelselvernieuwing'.
    Het rapport bespreekt de stand van zaken van 30 pilots voor de stelselvernieuwing rechtsbijstand. Deze pilots lopen sinds eind 2019. Lees hier (pdf, 474 kB)
  3. Factsheets pilots rechtsbijstand.
    Bijlage bij het rapport 'Inzicht in pilots rechtsbijstand in het kader van de stelselvernieuwing'. De factsheets gaan in op de pilots voor de stelselvernieuwing rechtsbijstand. Deze lopen vanaf eind 2019. Lees hier (pdf, 391 kB)
  4. Rapport 'Over de drempel naar betere rechtshulp'.
    Het rapport richt zich op de vraag wat eerstelijnsorganisaties zoals het Juridisch Loket of sociaal raadslieden kunnen doen om de toegang voor mensen met een juridische vraag laagdrempeliger te maken. En hoe ze deze mensen beter kunnen helpen. Lees hier (pdf, 475 kB)
  5. Rapport 'Een Beschikkingenfabriek'.
    Het rapport bevat citaten die een beeld geven van problemen die kunnen optreden in de relatie tussen burger en overheid in procedures binnen het bestuursrecht en factoren die bijdragen aan het ontstaan van deze problemen. Lees hier (pdf, 1.6 MB)
  6. Factsheet 2022-5 Bestuursorganen in hoger beroep.
    Het factsheet geeft een cijfermatig overzicht van hoger beroepsprocedures in zaken tussen bestuursorganen en burgers. Lees hier.
  7. Brochure 'Een rechtvaardige oplossing. Voor iedereen.'
    Een brochure van het Juridisch Loket die aangeeft voor welke doelgroepen het Juridisch Loket is en met welke juridische vragen zij bij het loket terecht kunnen. Lees hier (pdf, 203 kB)
  8. Rapport 'Governance en positionering van het Juridisch Loket'.
    Het rapport bevat een advies over de organisatievorm en het besturen van het Juridisch Loket. Lees hier (pdf, 406 kB)
  9. Beslisnota bij Kamerbrief over vervolg stelselvernieuwing rechtsbijstand.
    In een beslisnota staat achtergrondinformatie die bewindspersonen gebruiken bij de besluitvorming over een Kamerstuk. Lees hier (pdf, 140 kB)

Negende voortgangsrapportage, juni 2023

Bijlagen bij de brief:

  1. 9e voortgangsrapportage stelselvernieuwing gesubsidieerde rechtsbijstand. 
    Het rapport geeft een overzicht van de voortgang van de stelselvernieuwing gesubsidieerde rechtsbijstand in de periode januari tot en met juni 2023. Lees hier (pdf, 1 MB)
  2. Evaluatie Pilot Huis van het Recht Heerlen.
    Het rapport evalueert de pilot Het Huis van het Recht in Heerlen. Bij deze pilot gaat het om een fysiek loket waar rechtzoekende(n) hun verhaal kunnen doen. Bij meer dan één probleem krijgen zij het aanbod om die problemen geheel op te pakken en verder te bespreken. De pilot liep van 2020 tot 2022. Lees hier (pdf, 639 kB)
  3. Evaluatie maatregel kostenverhaal draagkrachtige veroordeelden. 
    Het rapport evalueert artikel 43 lid 3 van de gewijzigde Wet op de rechtsbijstand (Wrb). Dit 3e lid bevat de maatregel kostenverhaal draagkrachtige veroordeelde. Deze gaat over het verhalen van de kosten van toegewezen rechtsbijstand op een verdachte. Lees hier (pdf, 660 kB)
  4. Gevangen in procedures.
    Het rapport analyseert problemen en oorzaken bij onnodige procedures tussen burger en overheid in het bestuursrecht en het procedeergedrag van de overheid. Lees hier (pdf, 921 kB)
  5. Bestuursorganen in hoger beroep.
    Rapport van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Het rapport analyseert het appelgedrag (hoger beroep) van 5 bestuursorganen en 6 appelcolleges. Lees hier.
  6. Rechtsbijstandsverlening in kinderopvangtoeslagzaken.
    Rapport van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Het rapport onderzoekt de doorwerking van de zelfredzaamheidstoets in bezwaarprocedures tegen de Belastingdienst over kinderopvangtoeslagzaken tussen 2011-2021. Lees hier (pdf, 1.2 MB)
  7. Beslisnota bij Kamerbrief over voortgang stelselvernieuwing rechtsbijstand
    In een beslisnota staat achtergrondinformatie die bewindspersonen gebruiken bij de besluitvorming over een Kamerstuk. Lees hier (pdf, 141 kB)

Relevante context:

De minister informeert over besluiten die hij heeft genomen en een aantal voornemens dat de komende tijd nader wordt uitgewerkt. Dat zijn onder andere de volgende besluiten en voornemens:

  • Naar aanleiding van het AEF-rapport over de positionering van het Juridisch Loket heeft de minister besloten om het Juridisch Loket apart van de Raad voor Rechtsbijstand te positioneren in het vernieuwde stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand.
  • Om de toegang tot het recht – en concreet tot rechtshulp en rechtsbijstand – ook voor burgers in Caribisch Nederland in voldoende mate te waarborgen, werkt de minister aan het opzetten van een voorziening voor eerstelijns rechtshulp op de eilanden, vergelijkbaar met het Juridisch Loket in Europees Nederland.
  • De minister heeft besloten om in de tweede helft van 2023 een onafhankelijke commissie in te stellen om een herijking van de vergoedingen van rechtsbijstandverleners voor te bereiden. Het voornemen is om die commissie de opdracht te geven om op basis van de tijdsbesteding in zaken in 2022 en 2023 te komen met een voorstel voor herijking van de vergoedingen. Inzet daarbij is om de hieruit voortvloeiende wijzigingen per 1 juli 2025 te realiseren.
  • Het WODC doet een overkoepelende analyse opbrengsten van de pilots rechtsbijstand. Dit onderzoek, dat in juni is gestart, zal naar verwachting een objectief, eenduidig en samenhangend beeld geven van de in de diverse pilots beproefde werkwijzen en in hoeverre deze – bezien vanuit de stelseldoelstellingen – succesvol zijn gebleken.
  • De reiskostenvergoeding in de gesubsidieerde rechtsbijstand is per 1 juli aangepast van negen cent naar eenentwintig cent per kilometer.
  • Per 1 juli 2023 zijn de vergoedingen voor rechtsbijstand bij vervolgverhoren van aangehouden volwassen verdachten verruimd. Voor aangehouden jeugdige verdachten gaat een overeenkomstige regeling gelden.
  • Medio juli 2023 start een vervolgpilot over de doorverwijzing slachtoffers ernstig geweld naar gespecialiseerde advocaat.

Tiende voortgangsrapportage, december 2023

Bijlagen bij de brief:

  1. 10e voortgangsrapportage van de stelselvernieuwing rechtsbijstand. De rapportage geeft de stand van zaken weer van het afgelopen half jaar. Lees hier (pdf, 1.1 MB)
  2. Evaluatierapport over de Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid van de Adviescommissie Zelfredzaamheid Rechtshulp en Rechtsbijstand. Lees hier (pdf, 828 kB)
  3. Evaluatierapport over de Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid van het Kenniscentrum Stelsel Gesubsidieerde Rechtsbijstand. Lees hier (pdf, 756 kB)
  4. Inventarisatie eerstelijns sociaaljuridische ondersteuning in Nederland. Lees hier (pdf, 1.2 MB)
  5. Rapport over hoe de doorstroom van studenten naar de sociale advocatuur verbeterd zou kunnen worden. Lees hier (pdf, 767 kB)
  6. Beslisnota bij Kamerbrief over voortgang stelselvernieuwing rechtsbijstand. Lees hier (pdf, 93 kB)

Relevante context:

Demissionair Minister Weerwind informeert de Tweede Kamer over de voortzetting van de stelselvernieuwing rechtsbijstand. Hij geeft daarbij een overzicht van de geboekte voortgang.

  • Voor wat betreft zijn voornemens voor de komende tijd schrijft de Minister dat hij een rapport van ‘studentenconsultants’ (zie bijlage 5) over de doorstroom van studenten naar de sociale advocatuur gaat betrekken bij zijn plan van aanpak sociale advocatuur. Verder meldt hij dat hij werkt aan een actieplan ter bevordering van behoorlijk procedeergedrag van de overheid en ter voorkoming van bestuursrechtelijke procedures tussen overheid en burger. Een in 2024 te ontwikkelen afwegingskader behoorlijk procederen kan daarbij mogelijk helpen.
  • Ook zal er in overeenstemming met het rapport Regeling Adviestoevoeging Zelfredzaamheid worden gewerkt aan het opheffen van knelpunten in regelgeving en uitvoeringspraktijk. Doel daarbij is te komen tot een aanpassing van het zelfredzaamheidscriterium in regelgeving. Vooruitlopend daarop is de bedoeling dat de Raad voor Rechtsbijstand dit al in de praktijk brengt via het leveren van meer maatwerk binnen zijn discretionaire bevoegdheid. Daarnaast maakt hij het voornemen kenbaar het kostenverhaal rechtsbijstand draagkrachtige veroordeelden af te schaffen.
  • Als het gaat om de mijlpalen die in het afgelopen jaar zijn bereikt, noemt de Minister o.a. de eenmalige compensatieregeling voor de advocatuur, de instelling van een commissie onder leiding van Herman van der Meer die onderzoek gaat doen naar de herijking van de vergoedingen, de voortzetting gratis telefoonnummer Juridisch Loket en het voornemen tot afschaffing van het diagnosedocument.

Elfde voortgangsrapportage, juni 2024

Bijlagen bij de brief:

  1. 11e voortgangsrapportage van de stelselvernieuwing rechtsbijstand. De rapportage geeft de stand van zaken weer van het afgelopen half jaar. Lees hier (pdf, 1.3 MB)
  2. Beslisnota bij Elfde voortgangsrapportage stelselvernieuwing rechtsbijstand. Lees hier (pdf, 91 kB)

Relevante context:

De brief bevat de belangrijkste mijlpalen van de eerste helft van 2024. Die mijlpalen zijn onder andere:

  • De jonge-aanwasregeling is verlengd in het streven de sociale advocatuur te versterken. Het Kenniscentrum Stelsel Gesubsidieerde Rechtsbijstand evalueert de effecten van de subsidieregeling.
  • Sinds 1 januari 2024 geldt een landelijke subsidieregeling die voorziet in een toeslag van drie punten op de toevoegingvergoeding in zaken die zijn behandeld in het kader van de wijkrechtspraak.
  • De Minister doet in samenwerking met het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid onderzoek naar de versterking van de toegang tot het recht van een groep mensen met meervoudige sociale en juridische problemen die leven in bepaalde kwetsbare (stads)wijken en gebieden.
    Hij ziet de oplossing in het verbeteren van de samenwerking en bekendheid van bestaande initiatieven zoals het Juridisch Loket, Sociaal Raadslieden, buurtteams, enzovoorts.
  • Onder de Subsidieregeling rechtsbijstand en mediation Wet bescherming klokkenluiders, die vanaf 1 februari 2024 van kracht is, kunnen door Het Huis van de Klokkenluiders doorverwezen klokkenluiders aanspraak maken op kosteloze juridische ondersteuning. De regeling wordt gemonitord door het Kenniscentrum Stelsel Gesubsidieerde Rechtsbijstand.

Voorts schetst de brief een aantal ontwikkelingen in het rechtsbijstandveld. De belangrijkste ontwikkelingen zijn:

  • Het Juridisch Loket heeft te maken met een toenemend aantal hulpvragen. Ook werkt het aan een nieuw dienstverleningsconcept, waarin meer ondersteuning kan worden gegeven aan rechtzoekenden met een beperkt doenvermogen, bijvoorbeeld door rechtzoekenden te helpen met het schrijven van een brief of door te bemiddelen met instanties.
  • De Raad voor Rechtsbijstand voert het mensgericht werken steeds verder door in zijn beoordeling van de aanvragen voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Kenniswijzer wordt herzien met het doel deze meer ondersteunend aan het mensgericht werken te laten zijn.

Tot slot blikt de Minister in zijn brief vooruit op de tweede helft van 2024. Dan staan de volgende zaken op stapel:

  • Het rapport van de commissie Van der Meer verschijnt.
  • Ook het rapport van het WODC over de ‘werkzame elementen’ uit pilots rechtsbijstand zal in het najaar openbaar worden en mede op basis daarvan zal de opvolging van de pilots worden bepaald.
  • Het eerder aangekondigde onderzoek naar aard en omvang van het financiële probleem van middeninkomens om voor juridische problemen advocaten of mediators in te schakelen wordt voortgezet.

Publicatie van

  • Tweede Kamer
  • Minister voor Rechtsbescherming

Documentsoort

  • Kamerbrief

Bron

Trefwoorden

  • Inrichting stelsel