Zoeken

Binnenkort kunnen gedupeerde ouders van de kinderopvangtoeslagaffaire kosteloze rechtsbijstand krijgen in geval hun kinderen uithuisgeplaatst zijn. Op initiatief van de minister voor Rechtsbescherming werken de Raad voor Rechtsbijstand en de Nederlandse orde van advocaten samen met het ministerie van Justitie en Veiligheid aan een nieuwe rechtsbijstandsregeling. Deze treedt naar verwachting op 1 juni 2022 in werking en geldt dan met terugwerkende kracht vanaf 1 april 2022.

Vanaf 16 mei gebruikt de Raad voor Rechtsbijstand een nieuw systeem van veilig mailen (Bastion365). Met de nieuwe applicatie kunnen we privacygevoelige informatie ook op een veilige manier met onze relaties delen.

Op 19 mei jl. nam de minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind de visie van de Nederlandse orde van advocaten (NOvA), de Mediatorsfederatie Nederland (MfN) en de Raad voor Rechtsbijstand (RvR) op het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand in ontvangst. De partijen geven hierin hun gezamenlijke visie op een stabiel en duurzaam stelsel dat aantoonbaar werkt voor mensen en de professionals die hen bijstaan. Met aandacht voor de versterking van de sociale advocatuur en mediation.

De Raad voor Rechtsbijstand beschikt over een grote hoeveelheid data met betrekking tot de uitvoering van de Wet op de rechtsbijstand. Jaarlijks worden ca 40.000 toevoegingen op het terrein van het bestuursrecht afgegeven. Bij ongeveer de helft hiervan zijn gemeenten de wederpartij. Het gaat dan met name om data over geschillen in het sociale domein (voornamelijk over de Participatiewet en in veel mindere mate over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en de Jeugdwet). Deze data vormen de insteek voor de datadialogen die de Raad sinds enige tijd voert met gemeenten en maatschappelijke overheids-/uitvoeringsinstanties.

Inzet van paralegals biedt mogelijkheden voor advocatenkantoren die werken met toevoegingen. Tegelijkertijd bestaan verschillende obstakels die de inzet van paralegals in de gesubsidieerde rechtsbijstand belemmeren, blijkt uit het rapport van onderzoeksbureau ProFacto. Vooral grotere kantoren en kantoren die relatief veel eenvoudige of vergelijkbare zaken behandelen, kunnen voordelen behalen door de inzet van paralegals.

In opdracht van de Raad voor Rechtsbijstand, in nauwe samenwerking met de Nederlands orde van advocaten (NOvA), heeft onderzoeksbureau Panteia onderzoek gedaan naar de arbeidsmarkt voor de sociaal advocatuur. Meer informatie over het onderzoek en de conclusies leest u in het rapport. Het onderzoek moet handvatten bieden om te bevorderen dat ook in de toekomst het aanbod van sociaal advocaten voldoende blijft om aan de vraag naar gesubsidieerde rechtsbijstand te blijven voldoen.

De Raad voor Rechtsbijstand verzamelt, analyseert en deelt kennis en data over het stelsel voor gesubsidieerde rechtsbijstand. De komende jaren bouwen we het Kenniscentrum, het onderdeel van de Raad voor Rechtsbijstand dat zich hiermee bezig houdt, verder uit. Het Kenniscentrum gaat in de toekomst meer gegevens over verschillende onderwerpen binnen het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand publiceren via gebruiksvriendelijke interactieve dashboards. Een van de stappen hierin betreft het online publiceren van het dashboard aanbod.

Toegang tot het recht en het verkrijgen van informatie, advies en ondersteuning en rechtsbijstand bij een geschil, ook voor financieel minder draagkrachtigen is een belangrijke voorwaarde voor een goed functionerende rechtsstaat en van groot belang voor het vertrouwen van burgers in die rechtsstaat. Hierover sprak de minister voor Rechtsbescherming woensdag 30 november jl. met de Nederlandse orde van advocaten (NOvA), de Mediatorsfederatie Nederland (MfN), het Juridisch Loket en de Raad voor Rechtsbijstand. De organisaties ondersteunen gezamenlijk de uitgangspunten van de nieuwe fase in de stelselvernieuwing en vragen het ministerie om betrokken te zijn bij de verdere uitwerking in maatregelen. Daarbij staat het burgerperspectief steeds voorop: in gezamenlijkheid mensgerichte diensten verlenen voor een duurzaam stelsel dat aantoonbaar werkt voor mensen.

Burgers die rechtsbijstand nodig hebben maar dat niet krijgen omdat de Wet op de rechtsbijstand ervan uitgaat dat zij zelfredzaam zijn, kunnen via de tijdelijke Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid toch rechtsbijstand krijgen. Deze regeling is door de minister voor Rechtsbescherming in 2021 ingesteld na signalen van de Vereniging Sociale Advocaten Nederland (VSAN) en is een gezamenlijke aanpak van de Raad voor Rechtsbijstand met het Juridisch Loket en de Nederlandse orde van advocaten (NOvA). Een recentelijk benoemde onafhankelijke adviescommissie onder leiding van prof. dr. mr. Ymre Schuurmans, hoogleraar staats- en bestuursrecht bij de Universiteit Leiden, brengt op basis van onderzoek door het Kenniscentrum van de Raad voor Rechtsbijstand advies uit over waar zaken waarvoor onder deze regeling rechtsbijstand kon worden verleend in de toekomst het beste belegd kunnen worden.

Goede voorbeelden uit de rechtspraktijk delen en gebruiken is een bewezen effectieve manier om te werken aan kwaliteit van dienstverlening. Goede voorbeelden geven houvast en kunnen worden ingezet als geheugensteun. En kunnen helpen in de communicatie met de cliënt. Ook in de sociale advocatuur kennen we de voordelen hiervan. De afgelopen periode zijn ervaren en gespecialiseerde sociaal zekerheidsrechtadvocaten aan de slag gegaan met het opstellen van een eerste versie behandelrichtlijnen voor WIA-zaken binnen het sociaal zekerheidsrecht. En ze zijn klaar voor gebruik!

Burgers die rechtsbijstand nodig hebben, maar niet krijgen vanwege vermeende zelfredzaamheid, onderschatting van (juridische) complexiteit en/of ontbreken van voorliggende voorziening, kunnen via de Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz) toch rechtsbijstand krijgen. Deze tijdelijke regeling startte op 1 juli 2021 en wordt voor een tweede keer verlengd met een jaar vanaf 1 april 2023, tot 1 april 2024.

Het jaarverslag 2022 is gepubliceerd. Hiermee doen wij verslag van de ontwikkelingen en werkzaamheden die het afgelopen jaar bij de Raad voor Rechtsbijstand hebben plaatsgevonden.

Donderdag 30 maart vond de werkconferentie ‘Rechtsbijstand bij de tijd’ plaats in MediaPlaza in Utrecht. Tijdens deze conferentie kwamen 280 professionals uit het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand bijeen om met elkaar te praten over de vormgeving van het stelsel. Irene Nijboer, directeur/bestuurder van de Raad voor Rechtsbijstand benadrukte dat de Raad staat voor “Passende rechtsbijstand: in verbinding met burgers én met advocaten en mediators”.

De hulphond wijkt niet van zijn zijde en gaat pas liggen als ze voelt dat het ok is voor haar baasje. Hypersensitief voor zijn gemoedstoestand en zijn behoefte, staat de hond hem terzijde. “Valeria en ik letten op elkaar. Ze voelt mij aan en ruikt mijn onrust. Ze spiegelt mijn onrustige gedrag, maakt me ervan bewust en helpt me zo om weer rustig te worden.” Edwin kijkt liefdevol naar zijn hulphond Valeria. “Het was een enorme opgave om haar te krijgen. Verloren tijd die niet terugkomt, waarin mijn leven als het ware op pauze stond. Maar intussen kan ik me een leven zonder haar niet meer voorstellen. Door haar sta ik weer zelfstandig in het leven en kan ik de dagelijkse activiteiten als vader en echtgenoot beter aan.”

In 2022 heeft onderzoeksbureau Significant Public bijgaand evaluatieonderzoek uitgevoerd naar de werking van de maatregel kostenverhaal draagkrachtige veroordeelde. Deze maatregel is per 1 maart 2017 opgenomen in de Wet op de rechtsbijstand. De wetgever heeft met deze maatregel willen bewerkstelligen dat de Raad de rechtsbijstandskosten van veroordeelden, aan wie ambtshalve een toevoeging was verleend, kan terugvorderen als blijkt dat zij draagkrachtig waren. Bij de introductie van de maatregel is door de Raad met het ministerie van J&V afgesproken dat er na een aantal jaar een onafhankelijke evaluatie van de maatregel zou plaatsvinden. Deze evaluatie ziet op de periode van 1 maart 2017 t/m 2021.

De Raad organiseert online scholingsbijeenkomsten voor bij de Raad ingeschreven advocaten en mediators. Bijzondere onderwerpen en zaken die volgen uit eerdere steekproeven en het dagelijks proces krijgen een plaats in het programma. Ook behandelen wij het gebruik van Mijn RvR en de Kenniswijzer.

De huidige wet- en regelgeving gaat er vanuit dat er alleen gesubsidieerde rechtsbijstand nodig is als een zaak feitelijk of juridische complex is. Toch is dit volgens de adviescommissie Zelfredzaamheid Rechtshulp en Rechtsbijstand niet allesbepalend voor de noodzakelijke inzet van een advocaat. Iedereen kan in een situatie terechtkomen waarin het doenvermogen is verminderd. De adviescommissie adviseert om aandacht te hebben voor de context- en persoonsgebonden factoren, zodat meer maatwerk mogelijk wordt. Uit de signalen van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) bleek dat er onvolkomenheden bestaan in wet- en regelgeving en/of de mogelijkheden tot het verlenen van rechtshulp en (gefinancierde) rechtsbijstand in zaken waar zelfredzaamheid van burgers wordt verondersteld, maar dit tot problemen voor burgers leidt. De Nederlandse orde van advocaten (NOvA), het Juridisch Loket en de Raad voor Rechtsbijstand (Raad), de opdrachtgevers, onderschrijven deze en de andere conclusies uit het rapport van de adviescommissie. Gezamenlijk overhandigden zij vandaag het rapport en hun bestuurlijke reactie aan de minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind.

Burgers die rechtsbijstand nodig hebben, maar niet krijgen vanwege vermeende zelfredzaamheid, onderschatting van (juridische) complexiteit en/of ontbreken van voorliggende voorziening, kunnen via de Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz) toch rechtsbijstand krijgen. Deze tijdelijke regeling startte op 1 juli 2021 en wordt opnieuw verlengd met een jaar, van 1 april 2024 tot 1 april 2025.

Publicatie van de verlengde regeling in de Staatscourant volgt op korte termijn.

Het jaarverslag 2023 is gepubliceerd. In ons jaarverslag geven wij verhalen achter de cijfers over rechtsbijstand, de wettelijke schuldsanering, tolken en vertalers. Verhalen van mensen die rechtsbijstand nodig hadden, dit zelf niet konden betalen en door gesubsidieerde rechtsbijstand toch de hulp kregen die ze nodig hadden. Sociaal advocaten en mediators vertellen hierover. Bewindvoerders, tolken en vertalers komen hiernaast aan het woord over de mensen die zij ondersteunden.

Er dreigt op niet al te lange termijn een tekort aan sociaal advocaten. Uit de nieuwe cijfers van het Kenniscentrum Rechtsbijstand blijkt de afname van sociaal advocaten zich verder door te zetten. Vooral jonge sociaal advocaten verlaten vaak al snel weer het vak.

Vanuit de samenleving bestaan allerlei oordelen over en verwachtingen van het werk door uitvoerende organisaties van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) en de zaken die worden behandeld. Maar, hoe zit het nu echt? Tegen welke knelpunten en (morele) dilemma’s loopt de uitvoering aan? In een reeks podcastafleveringen gaat presentatrice Milou Brand hierover in gesprek met een aantal uitvoeringsorganisaties. Een van de eerste twee afleveringen die nu te beluisteren is, start met de Raad. Hierin gaat Milou in gesprek met sociaal advocaat Bianca Rafaela, medewerker van de Raad voor Rechtsbijstand Nawid en directeur/bestuurder van de Raad Irene Nijboer over de impact van de Regeling Adviestoevoeging Zelfredzaamheid (Ratz) op de samenleving.