Planevaluatie wijkrechtspraak

Onder de noemer maatschappelijk effectieve rechtspraak zijn door het hele land ideeën bedacht en in praktijk gebracht die ervoor zorgen dat het werk van de rechter zoveel mogelijk effect heeft. Als uitvloeisel van deze ambitie zijn in 2018 bij een aantal rechtbanken initiatieven gestart met wijkrechtspraak en het voornemen is om dit in de komende jaren op meer plaatsen te doen. Het is daarmee van belang om het verloop van de initiatieven en de effecten van deze vorm van rechtspraak te evalueren.

Een aantal van de pilots is eerder op beperkte schaal geëvalueerd, maar een brede overkoepelende evaluatie, die zich richt op de effecten op de langere termijn ontbrak. Om deze reden heeft het WODC de universiteiten van Utrecht (Montaigne Centrum voor Rechtsstaat en Rechtspleging) en Leiden (Instituut Metajuridica & Instituut Strafrecht & Criminologie) opdracht gegeven om de wijkrechtspraakinitiatieven in drie fasen te evalueren. Dit rapport geeft de resultaten van de eerste onderzoeksfase, de planevaluatie, waarin de vraag centraal staat welke beleidstheorie onderliggend is aan de initiatieven en of deze consistent is met inzichten verkregen uit wetenschappelijk onderzoek. Daartoe zijn de projectplannen geanalyseerd, interviews gehouden met projectgroepen en verantwoordelijke bestuurders en is de relevante wetenschappelijke literatuur in kaart gebracht. Met deze planevaluatie kunnen enerzijds lopende of nieuwe initiatieven hun voordeel doen door hun veronderstellingen kritisch tegen het licht te houden. Anderzijds vormt het rapport de opmaat voor de vervolgonderzoeken: de procesevaluatie en de effectevaluatie. Een en ander moet in 2026/2027 leiden tot een eindrapport.