Verzekerd van een vrije keuze

Rechtsbijstandsverzekeraars zijn verplicht om in de verzekeringsovereenkomst uitdrukkelijk te bepalen dat de verzekerde vrij is om zelf een rechtsbijstandverlener te kiezen in een gerechtelijke of administratieve procedure. Dat betekent dat ondernemingen en burgers die een rechtsbijstandsverzekering afsluiten in een gerechtelijke of administratieve procedure vrij zijn om hun eigen advocaat of een andere rechtshulpverlener1 te kiezen. Een verzekerde is dus niet gebonden aan de in-house jurist of een door de rechtsbijstandsverzekeraar gekozen advocaat. Dit recht op een vrije keuze van een rechtsbijstandverlener staat in artikel 201 van Richtlijn 2009/138/EU en is geïmplementeerd in artikel 4:67 van de Wet op het financieel toezicht.
In de uitspraak Vlaamse Balies van 14 mei 2020 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie naar aanleiding van een prejudiciële vraag van het Belgische Grondwettelijk Hof overwogen dat artikel 201 Richtlijn 2009/138/EG zo moet worden uitgelegd dat ‘het in deze bepaling bedoelde begrip ‘gerechtelijke procedure’ ook betrekking heeft op een procedure voor gerechtelijke of buitengerechtelijke bemiddeling waarbij een rechterlijke instantie betrokken is of kan zijn, hetzij bij het inleiden van de procedure hetzij na afloop ervan.’2 Het is niet geheel duidelijk welke procedures en juridische handelingen naar aanleiding van deze uitspraak tot het vrije keuzerecht gerekend kunnen worden. Het is mogelijk dat deze uitspraak leidt tot een uitbreiding van het vrije keuzerecht. Dat kan gevolgen hebben voor de toegang tot het recht van gebruikers van rechtsbijstandsverzekeringen.