Herijking hersteloperatie toeslagouders

Bij de afhandeling van de problemen die samenhangen met de kinderopvangaffaire is al veel uit de kast gehaald om de ouders te compenseren voor het onrecht dat hen is aangedaan. Toch is het niet gelukt om dat te doen op een manier die de ouders binnen afzienbare tijd uit de problemen helpt. Het juridisch overheidsperspectief sloot totaal niet aan bij de noden van de gedupeerde ouders. Het paste, om dat beeld nog een keer te gebruiken, naadloos bij een bureaucratische opvatting van de rechtsstaat. Een rechtsstaat waar op papier de regels van de rechtsstaat in orde zijn, maar waarin er niet voor gezorgd is dat de burger die rechtsstaat in de praktijk ook ervaart. Doordat het perspectief van de ouders niet in beeld kwam, kon een mislukking van de hersteloperatie haast niet uitblijven. Dat werd inmiddels ook steeds duidelijker: kritiek van ouders, van de Nationale ombudsman en vanuit het parlement werd steeds luider. Toen de Raad van State moest adviseren over een wetsvoorstel tot codificatie en aanvulling van regels omtrent compensatie van de ouders in hetzelfde stramien, was het advies dan ook ronduit negatief. Het kabinet heeft daarop afgezien van indiening van dat wetsvoorstel.

De huidige plannen voorzien in een veel intensiever contact tussen de ouders en de overheid. Daarbij krijgen ouders – althans na enige tijd – een vast aanspreekpunt die met hen in verbinding staat en die de regie voert voor de ouder en alle benodigde hulp inventariseert en orkestreert. Met de gemeenten wordt een intensieve samenwerking opgezet, met het doel dat de gemeenten de ondersteuning gaan leveren die niet bestaat uit het betalen van de compensatie. Deze samenwerking is voor het welslagen van de nieuwe aanpak essentieel, en het is verwonderlijk dat die samenwerking niet veel eerder vanuit de belastingdienst is gezocht. Wel hebben veel gemeenten al eigen initiatieven genomen om de getroffen ouders te helpen. De bedoeling is dat er voor iedere ouder een gesprek met de belastingdienst en de gemeente samen plaatsvindt om de hulp aan de ouders op elkaar af te stemmen.

De recente herijking van het herstelproces rondom de kinderopvangtoeslag getuigt van de inzet om het fundamenteel anders te doen. Het is nu nog pas een voorstel, maar als het tot uitvoering komt – het regeerakkoord stelt dit in het vooruitzicht – kan dit een voorbeeld zijn van een andere bestuurscultuur in de verhouding overheid-burger. Het verschil met de oorspronkelijke opzet van de hersteloperatie is markant.