Eindrapport commissie duurzaam stelsel gefinancierde rechtsbijstand

De commissie Barkhuysen constateert na een uitgebreide financieel economische analyse dat er geen sprake is van een ongebreidelde kostenstijging in het stelsel. Evenals de commissie-Wolfsen geeft de commissie randvoorwaarden (vgl. de ijkpunten van de commissie Wolfsen) voor een duurzaam stelsel van gefinancierde rechtsbijstand. Die randvoorwaarden spelen een belangrijke rol bij de beoordeling van de stelselalternatieven, zoals het leenstelsel en het stelsel van de poortwachter. Al die alternatieven brengen te veel negatieve bijeffecten met zich mee, luidt de beoordeling, en om die reden houdt ook de commissie-Barkhuysen vast aan het huidige stelsel.

De commissie komt tot negen aanbevelingen. Samengevat:

1. Handhaving van het huidige forfaitaire stelsel. De commissie ziet eventueel wel mogelijkheden voor een ander stelsel (bv. verzekeringsstelsel) op bepaalde rechtsgebieden.
2. Een dusdanige financiering van het stelsel dat het budget mee-ademt met rechtsontwikkelingen buiten het stelsel en ontwikkelingen in overheidsbeleid, jurisprudentie, wet- en regelgeving en maatschappelijke ontwikkelingen.
3. Bij wijziging van wet- en regelgeving en beleid dient een ‘rechtsbijstandseffectenrapportage’ (RER) plaats te vinden.
4. De financieringssystematiek van het stelsel moet in een formele wet worden neergelegd.
5. Een periodieke herijking van de puntentoekenning per zaak en de puntvergoedingen dienen wettelijk te worden voorgeschreven.
6. De diagnose- en triage-functies van het Juridisch Loket kunnen komen te vervallen. De beoordeling van de toevoegwaardigheid van zaken vindt plaats door de betrokken advocaat, waarmee het stelsel 100% High Trust wordt.
7. De inning van eigen bijdragen en proceskostenveroordelingen dient belegd te worden bij de Raad.
8. Periodiek moet worden onderzocht hoe het staat met de daadwerkelijke toegang tot het recht/de rechter vanuit het perspectief van de rechtzoekende. Bevindingen die daartoe aanleiding geven, moeten leiden tot aanpassingen van het stelsel.
9. Er dienen maatregelen te worden genomen om de kwaliteit van de rechtsbijstand in het stelsel verder te kunnen garanderen en misbruik te voorkomen.